Nardoğan (Nar Tugan - Doğan Güneş) Bayramı

Nardugan (Nardugan - Nar Tugan - Doğan Güneş), Ön Türkler'de ve İslama kadar olan Türkler ile Sümerlerde de aynı adla anılan yeni yıl bayramıdır.Her yıl 22 Aralık'tan sonra gelen ilk dolunayda kutlanır.Bunun nedeni ise Türklerin eski inanışına göre gece ile gündüz sürekli savaşırlar ve 21 Aralık günü en uzun gecedir ve ardından günler uzamaya başlarlar bu yüzden 22 Aralık günü Türkler için çok önemlidir ve bu günü takiben (Ay yılı esasına dayalı bir takvim kullandıkları için) ilk dolunayın çıktığı ilk gün yeni yılın ilk günüdür.

Bu gün içinde tüm Türkler, ölümsüzlüğün simgesi olan ve Türk Mitolojisi'ne göre tüm insanların türediği ağaç olan Akçaçam Ağaçları süslenir ve altında türlü gelenkesel oyunlar oynanır, kopuz eşliğinde şarkılar söylenir ve eğlenceler düzenlenirdi.

Bu geleneğin yine anayurtları Orta Asya olan ve türlü nedenlerle Mezapotamya'ya göçen Sümerler'e Türklerden geçtiği oradan da Anadolu aracılığıyla Eski Roma'ya değin uzandığı ve günümüze kadar gelip günümüzdeki 1 Ocak yılbaşının temelini oluşturduğu sanılmaktadır.

Ayaz Ata

Ayrıca sözbiçim olarak Türklerdeki Paktıgan ve Koçagan bayramlarıyla da uyumludur. Gündönümüne dayalı bayramlarda böylece üçlü bir silsile oluşmaktadır. Nar sözcüğü güneş (günümüz moğolcasında Nara) anlamına gelir, dugan ise doğmak fiili ile bağlantılıdır. Narduqan kelimesi Moğol dilindeki "nar" (güneş), Türk dilindeki "tuqan» (doğan, doğan) sözcüklerinden oluşmuştur. Tatarlar bu bayrama "Koyaş Tuğa», yani «Güneş Doğan» günü derler, Başkurtlar, Udmurtlar «Nardugan» veya «Mardugan», Mişer Tatarları «Raştua», Çuvaşlar "Nartavan» ya da «Nartukan»,Zırizyalar «Nardava», Mokşalar «Nardvan" olarak bilirler.

 

Hayat Ağacı

 Nardoğan bayramının yeni yıl kutlamalarının temelini oluşturduğu varsayımı, Akçaçam ağaç süsleme, Ayaz Ata Noel Baba benzerliği, Ayaz Ata' yı taşıyan geyikler, eğlence gibi ritüel ve motiflerler de  güçlü bir durumda.

Yeni yıl kutlama geleneği şüphesiz sadece Türkler için değil yer yüzündeki tüm toplumlar ve kültürlerde önemli bir yer ve zenginlik teşkil ediyor.

Referans
[1] https://tr.wikipedia.org/wiki/Nardugan
[2] Noel ve Nardoğan, Haluk Berkmen